Warunkowe przedterminowe zwolnienie

Ty lub ktoś z twoich bliskich został skazany na karę pozbawienia wolności i zastanawiasz się, w jaki sposób może opuścić zakład karny szybciej i skrócić karę pozbawienia wolności? Chcesz dowiedzieć się więcej na temat warunkowego przedterminowego zwolnienia? W niniejszym artykule adwokat Klaudia Rupniak – adwokat karny Poznań zaznajomi Cię z tą instytucją.

Spis treści:

1. Czym jest warunkowe przedterminowe zwolnienie?
2. Kiedy mogę się ubiegać o warunkowe przedterminowe zwolnienie?
3. Zakaz warunkowego przedterminowego zwolnienia.
4. Okres próby.
5. Dozór i obowiązki warunkowo zwolnionego.
6. Odwołanie warunkowego przedterminowego zwolnienia.
7. Jak ubiegać się o warunkowe przedterminowe zwolnienie?
8. Skrócenie kary ograniczenia wolności.

Czym jest warunkowe przedterminowe zwolnienie?
Warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbycia reszty kary pozbawienia wolności jest środkiem probacyjnym, czyli instytucją służącą do poddania sprawcy próbie. Polega na skróceniu okresu pobytu skazanego w więzieniu, gdy taki dalszy pobyt nie jest już potrzebny do osiągnięcia celów kary.

Kiedy mogę ubiegać się o warunkowe przedterminowe zwolnienie?
Zgodnie z art. 77 § 1 kodeksu karnego (dalej: „KK”), skazany na karę pozbawienia wolności może zostać warunkowo zwolniony przez sąd z odbycia reszty kary tylko wówczas, gdy jego:

• postawa,
• właściwości i warunki osobiste,
• okoliczności popełnienia przestępstwa oraz
• zachowanie po jego popełnieniu i w czasie odbywania kary

uzasadniają przekonanie, że skazany po zwolnieniu będzie stosował się do orzeczonego środka karnego lub zabezpieczającego i przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni ponownie przestępstwa. W praktyce oznacza to, że skazany musi uzyskać pozytywną prognozę kryminologiczną, czyli całościową ocenę, zakładającą z dużą dozą prawdopodobieństwa, że skazany po zwolnieniu będzie przestrzegał prawa i dostosuje się do środka karnego lub zabezpieczającego.

Należy zauważyć, że z dobrodziejstwa warunkowego przedterminowego zwolnienia nie mogą skorzystać osoby wobec których orzeczono zastępczą karę pozbawienia wolności.

Skazany może ubiegać się o warunkowe przedterminowe zwolnienie po odbyciu co najmniej:

• 1/2 kary;
• 2/3 kary, jeżeli sprawca został skazany w warunkach recydywy podstawowej z art. 64 § 1 KK;
• 3/4 kary, jeżeli sprawca został skazany w warunkach multirecydywy z art. 64 § 2 KK, w warunkach określonych w art. 64a lub jeżeli wobec skazanego wydano prawomocne postanowienie stwierdzające, że bezprawnie utrudniał wykonanie kary pozbawienia wolności;
• 15 lat kary, jeżeli wymierzono karę pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 25 lat;
• 30 lat kary, jeżeli wymierzono karę dożywotniego pozbawienia wolności.

Zakaz warunkowego zwolnienia.
W myśl art. 77 § 3 i 4 KK sąd może orzec zakaz warunkowego przedterminowego zwolnienia podczas wymierzania kary dożywocia:

1. wobec sprawcy, który był już uprzednio skazany na karę dożywotniego pozbawienia wolności albo karę pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 20 lat za przestępstwo przeciwko życiu i zdrowiu, wolności, wolności seksualnej, bezpieczeństwu powszechnemu lub za przestępstwo o charakterze terrorystycznym;
2. jeżeli charakter i okoliczności czynu oraz właściwości osobiste sprawcy wskazują, że iż jego pozostawanie na wolności spowoduje trwałe niebezpieczeństwo dla życia, zdrowia, wolności lub wolności seksualnej innych osób.

Warto jednak wiedzieć, że choć możliwość orzeczenia takiego zakazu dopuszcza polski kodeks karny, to Europejski Trybunał Praw Człowieka uznaje go za sprzeczny z art. 3 Europejskiej Karty Praw Człowieka. Trybunału w wyroku z 18 marca 2014 r. w połączonych sprawach „Öcalan przeciwko Turcji” nr 24069/03, 197/04, 6201/06 i 10464/07 orzekł, że doszło do naruszenia art. 3 EKPC przez orzeczenie kary dożywotniego pozbawienia wolności bez możliwości warunkowego zwolnienia, wskazując, że w wypadku braku jakiegokolwiek mechanizmu pozwalającego na weryfikację pierwotnej oceny kryminologiczno-społecznej dotyczącej skazanego w kontekście możliwości udzielenia mu warunkowego przedterminowego zwolnienia wymierzenie kary dożywotniego pozbawienia wolności stanowi nieludzkie traktowanie.

Ponadto art. 77 § 3 i art. 77 § 4 KK są również sprzeczne z art. 30 i 40 Konstytucji RP. W związku z tym sądy nie powinny stosować tych dwóch przepisów. Jeżeli jednak sąd nie udzielił warunkowego przedterminowego zwolnienia, warto zgłosić się po pomoc do adwokata karnisty celem ustalenia możliwości w sprawie i podjęcia stosownych kroków prawnych dla ochrony praw skazanego.

Okres próby
Okresem próby nazwa się w czas pozostały do odbycia kary. Warunkowo zwolniony w trakcie okresu próby może być poddany takim samym obowiązkom, jak przy warunkowym zawieszeniu wykonania kary i dozorze.
Na jaki czas orzeka się okres próby?

• na czas nie krótszy niż 2 lata ani dłuższy niż 5 lat;
• na czas nie krótszy od 3 lat – w przypadku sprawców skazanych w warunkach multirecydywy lub art. 64a;
• na 10 lat – w razie warunkowego zwolnienia z kary pozbawienia wolności w wymiarze 25 lat lub surowszym;
• dożywotnio – w razie warunkowego zwolnienia z kary dożywotniego pozbawienia wolności.

Jeżeli sprawca pozytywnie przeszedł okres próby, czyli w jego trakcie ani w ciagu 6 miesięcy od jego zakończenia warunkowe zwolnienie nie zostało odwołane, karę uważa się za odbytą z chwilą warunkowego zwolnienia skazanego z odbywania reszty kary.

Dozór i obowiązki warunkowo zwolnionego
Sąd penitencjarny może w okresie próby oddać warunkowo zwolnionego pod dozór:

• kuratora sądowego,
• osoby godnej zaufania,
• stowarzyszenia, organizacji lub instytucji, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym

i nałożyć na niego następujące obowiązki:

• obowiązek informowania sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby;
• obowiązek przeproszenia pokrzywdzonego;
• obowiązek wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby;
• obowiązek wykonywania pracy zarobkowej, do nauki lub przygotowania się do zawodu;
• obowiązek powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających;
• obowiązek poddania się terapii uzależnień;
• obowiązek poddania się terapii, w szczególności psychoterapii lub psychoedukacji;
• obowiązek uczestnictwa w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych;
• obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach;
• obowiązek powstrzymania się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób lub zbliżania się do pokrzywdzonego lub innych osób;
• obowiązek opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym;
• obowiązek innego stosownego postępowania w okresie próby, które może zapobiec popełnieniu ponownie przestępstwa.

Jeżeli szkoda wyrządzona przestępstwem, za które skazany odbywa karę, nie została naprawiona, sąd może orzec świadczenie pieniężne albo zobowiązać skazanego do naprawienia tej szkody w całości lub części.

Sąd obligatoryjnie orzeka o oddaniu warunkowo zwolnionego pod dozór, jeżeli był on skazany za przestępstwo określone w art. 197-203 KK, popełnione w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych, a także orzeka dozór wobec młodocianego sprawcy przestępstwa umyślnego, sprawcy skazanego w warunkach recydywy podstawowej, multirecydywy lub w warunkach art. 64a oraz skazanego na karę dożywotniego pozbawienia wolności.

Warunkowo zwolniony, który został zobowiązany do wykonywania obowiązków związanych z okresem próby i nie został oddany pod dozór, jest obowiązany do:

• bezzwłocznego, a najpóźniej w ciągu 7 dni od zwolnienia z zakładu karnego, zgłoszenia się do sądowego kuratora zawodowego sądu rejonowego, w którego okręgu będzie miał miejsce stałego pobytu;
• zgłaszania się do sądowego kuratora zawodowego w określonych przez niego terminach i udzielania wyjaśnień co do przebiegu okresu próby;
• niezmieniania bez zgody sądu miejsca stałego pobytu;
• wykonywania nałożonych na niego obowiązków.

Odwołanie warunkowego zwolnienia.

Jeżeli okres próby przebiegnie niepomyślnie, sąd penitencjarny będzie mógł odwołać lub będzie zobligowany do odwołania warunkowego przedterminowego zwolnienia. W takiej sytuacji czas spędzony na wolności nie zalicza się na poczet kary.

Przesłanki odwołania warunkowego przedterminowego zwolnienia zostały określone w art. 160 kodeksu karnego wykonawczego. Są nimi:

• popełnienie przestępstwa umyślnego, za które orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności bez warunkowego jej wykonania (sąd odwołuje obligatoryjne);
• rażące naruszanie porządku prawnego, ponowne używanie przemocy lub groźby bezprawnej wobec najbliższej osoby lub innej osoby małoletniej zamieszkującej wspólnie z warunkowo zwolnionym, jeżeli był on skazany za przestępstwo popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec najbliższej osoby lub innej osoby małoletniej zamieszkującej wspólnie z nim zamieszkującej (sąd odwołuje obligatoryjne);
• rażące naruszanie porządku prawnego, w szczególności popełnienie innego przestępstwa (sąd odwołuje fakultatywne);
• uchylanie się od dozoru, wykonania nałożonych obowiązków lub orzeczonych środków karnych, przepadku lub środków kompensacyjnych (sąd odwołuje fakultatywne);
• rażące naruszanie porządku prawnego, w szczególności popełnienie innego przestępstwa uchylanie się od dozoru, wykonania nałożonych obowiązków lub orzeczonych środków karnych, przepadku lub środków kompensacyjnych po udzieleniu skazanemu pisemnego upomnienia przez sądowego kuratora zawodowego, chyba że przemawiają przeciwko temu szczególne względy (sąd odwołuje obligatoryjne).

Na postanowienie o odwołaniu warunkowego zwolnienia przysługuje zażalenie. Należy pamiętać, że zgodnie z art. 81 KK nie można ponownie warunkowo zwolnić skazanego przed upływem roku od ponownego osadzenia go w zakładzie karnym, a w przypadku dożywotniego pozbawienia wolności – przed odbyciem przynajmniej 5 lat. Warto w takim przypadku rozważyć kontakt z adwokatem karnistą i zlecić napisanie zażalenia obrońcy. Adwokat Klaudia Rupniak z Poznania zajmuje się przygotowywaniem m.in. zażaleń na postanowienia o odwołaniu warunkowego zwolnienia.

Jak ubiegać się o warunkowe zwolnienie?
Sąd penitencjarny orzeka o warunkowym przedterminowym zwolnieniu, często łącząc się ze skazanym przebywającym w jednostce penitencjarnej przy użyciu połączenia wideo. Aby do takiego posiedzenia doszło, należy najpierw złożyć wniosek o warunkowe przedterminowe zwolnienie. Uprawnionymi osobami do złożenia wniosku o warunkowe przedterminowe zwolnienie są:

• skazany,
• obrońca,
• dyrektor zakładu karnego albo
• sądowy kurator zawodowy.

Skrócenie kary ograniczenia wolności
Jak wiadomo, warunkowo można zwolnić z wykonywania reszty kary pozbawienia wolności. Co jednak w przypadku kary ograniczenia wolności? Instytucja warunkowego przedterminowego zwolnienia ich nie dotyczy. Można jednak skrócić czas ich wykonywania.

Przepis art. 83 KK stanowi, że skazanego na karę ograniczenia wolności, który odbył przynajmniej połowę orzeczonej kary, przy czym przestrzegał porządku prawnego, jak również wykonał nałożone na niego obowiązki, orzeczone środki karne, środki kompensacyjne i przepadek, sąd może zwolnić od reszty kary, uznając ją za wykonaną.

Należy jednak zauważyć, że zwolnienie od reszty kary ograniczenia wolności i uznanie jej za wykonaną nie jest środkiem probacyjnym, gdyż jest bezwarunkowe i nie wiąże się z poddaniem skazanego próbie. Oznacza to, że w przeciwieństwie do warunkowego zwolnienia nie może być ono odwołane.

Przeczytaj także o warunkowym zwolnieniu z odbycia kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego (SDE):

System dozoru elektronicznego

Podsumowanie
Kancelaria Adwokacka Klaudia Rupniak – adwokat karnista Poznań świadczy usługi na terenie Poznania, a także prowadzi sprawy z obszaru całej Polski. Jako profesjonalny pełnomocnik/obrońca w sprawach karnych zajmuje się przygotowywaniem wspomnianych w artykule pism, np. wniosków o warunkowe przedterminowe zwolnienie, zażaleń na odmowę udzielenia warunkowego przedterminowego zwolnienia oraz obroną w całym postępowaniu wykonawczym, co obejmuje także widzenia w zakładach karnych oraz reprezentację na posiedzeniach przed Sądem na wszystkich etapach sprawy. Sprawy karne, w tym karne wykonawcze to główna specjalizacja adwokat Klaudii Rupniak (adwokat Poznań) – karnisty z doświadczenia i zamiłowania.

Skontaktuj się z adw. Klaudią Rupniak – 667 134 202