Niealimentacja – co grozi za uchylanie się od alimentów? [Art. 209 k.k.]

Niealimentacja to uchylanie się od obowiązku płacenia alimentów, ustalonych wyrokiem sądu lub ugodą. Zgodnie z polskim prawem, uporczywe niepłacenie alimentów może być przestępstwem, za które grożą poważne konsekwencje karne.

Czym jest niealimentacja?

Pojęcie niealimentacji określa sytuację, w której osoba zobowiązana do płacenia alimentów nie wykonuje swojego obowiązku w sposób uporczywy i długotrwały.

Obowiązek alimentacyjny może wynikać z:

• orzeczenia sądu,

• ugody sądowej lub zawartej przed mediatorem,

• przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Podstawa prawna – art. 209 k.k.

Zgodnie z art. 209 § 1 Kodeksu karnego:

Kto uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową, jeżeli łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

W przypadku, gdy uchylanie się od płacenia alimentów naraża osobę uprawnioną na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, kara może wynosić do 2 lat pozbawienia wolności.

Kiedy niealimentacja jest przestępstwem?

Aby można było mówić o przestępstwie z art. 209 k.k., muszą być spełnione określone warunki:

• Zaległość w wysokości co najmniej trzech rat alimentów lub opóźnienie w płatności przekraczające trzy miesiące.

• Umyślne uchylanie się – dłużnik ma możliwości, aby płacić, ale tego nie robi.

• Obowiązek alimentacyjny jest formalnie stwierdzony (np. wyrokiem).

Jak ściga się przestępstwo niealimentacji?

Niealimentacja jest ścigana z oskarżenia publicznego, lecz co do zasady na wniosek, co oznacza, że:

• Wszczęcie postępowania wymaga wniosku pokrzywdzonego, organu pomocy społecznej lub organu podejmującego działania wobec dłużnika alimentacyjnego;

• Informacje o uchylaniu się od alimentów mogą pochodzić np. od organów pomocy społecznej lub komornika.

Jeżeli pokrzywdzonemu przyznano odpowiednie świadczenia rodzinne albo świadczenia pieniężne wypłacane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów, ściganie przestępstwa odbywa się z urzędu.

Za przestępstwo niealimentacji grożą:

• grzywna,

• kara ograniczenia wolności,

• kara pozbawienia wolności do 1 roku (w typie podstawowym),

• kara pozbawienia wolności do 2 lat (w typie kwalifikowanym – gdy brak alimentów powoduje niemożność zaspokojenia potrzeb życiowych).

Konsekwencje pozakarne

Poza odpowiedzialnością karną, dłużnik alimentacyjny może się liczyć z:

• wpisem do Krajowego Rejestru Długów,

• egzekucją komorniczą,

• zatrzymaniem prawa jazdy (w określonych przypadkach),

• utratą zasiłków lub świadczeń, jeśli uchylanie się jest uporczywe.

Jak uniknąć odpowiedzialności karnej za niealimentację?

Kodeks karny przewiduje możliwość uniknięcia kary, jeśli dłużnik spłaci całość zaległości w ciągu 30 dni od pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego (art. 209 § 4 k.k.).

Podsumowanie

Niealimentacja to poważne przestępstwo, które może skończyć się karą więzienia. Państwo traktuje obowiązek alimentacyjny jako szczególnie istotny dla ochrony osób, które nie są w stanie samodzielnie się utrzymać. Warto pamiętać, że szybka spłata zaległości może uchronić przed surowymi konsekwencjami karnymi.

❓ FAQ – Najczęściej zadawane pytania o niealimentację

1. Kiedy niealimentacja jest przestępstwem?

Niealimentacja jest przestępstwem, gdy osoba zobowiązana do płacenia alimentów zalega z co najmniej trzema ratami lub opóźnia się w płatności ponad trzy miesiące, mimo że ma możliwości finansowe, by wywiązać się z obowiązku.

2. Jakie są kary za uchylanie się od alimentów?

Za niealimentację grozi grzywna, kara ograniczenia wolności lub kara pozbawienia wolności do 1 roku. Jeśli brak płatności powoduje, że uprawniony nie może zaspokoić podstawowych potrzeb życiowych, kara może wynieść do 2 lat więzienia.

3. Czy niealimentacja jest ścigana z urzędu?

Co do zasady niealimentacja jest ścigana na wniosek pokrzywdzonego organu pomocy społecznej lub organu podejmującego działania wobec dłużnika alimentacyjnego. Jeśli pokrzywdzonemu zostało przyznane świadczenie w związku z bezskutecznością egzekucji, ściganie przestępstwa odbywa się z urzędu.

4. Czy można uniknąć kary za niealimentację?

Tak, jeśli dłużnik spłaci całość zaległości w ciągu 30 dni od pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego, może uniknąć odpowiedzialności karnej (art. 209 § 4 k.k.).

5. Co zrobić, gdy były mąż/żona nie płaci alimentów?

W takiej sytuacji można:

• zgłosić sprawę komornikowi w celu egzekucji,

• poinformować policję lub prokuraturę o możliwości popełnienia przestępstwa,

• złożyć wniosek o wpis dłużnika do rejestru dłużników,

• ubiegać się o świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego.

6. Czy można być skazanym za niealimentację, jeśli się nie ma pracy?

Tak, jeśli brak zatrudnienia wynika z celowego działania w celu uniknięcia płacenia alimentów (np. praca „na czarno”). Jeżeli jednak brak płatności jest spowodowany obiektywnymi trudnościami (choroba, brak realnych możliwości zarobkowych), może to stanowić okoliczność łagodzącą.